راي محاسبه هزينه حقوق و دستمزد بايد اطلاعات و عوامل ليست حقوق و دستمزد شناخت و علاوه بر آن از قوانين و مقررات مربوط ( قانونكار ، بيمه هاي اجتماعي و ماليات و ...) اطلاعات كافي داشت برخي اطلاعات مربوط به دستمزد شامل مدت كاركرد حقوق پايه ، اضافه كاري ، حق نوبت كار ، مرخصي استحقاقي ، پاداش ، كارآموزي ، اوقات تلف شده ، طرح هاي

تشويقي ، بيمه هاي اجتماعي ، سهم كارفرما، بيمه عمر و حوادث ناشي از كار و هزينه هاي رفاهي كارگران مي باشد كه شرح مختصري در مورد بعضي از آنها داده مي شود .

 حقوق پايه :

 حقوقي است كه با رعايت قانون كار ( براي كارگران رسمي ) و يابوسيلة عقد قراردادي كه مقادير قانون كار نباشد ( براي كارگران قراردادي ) ، براي انجام يك ساعت كار ويا توليد يك واحد محصول تعيين وبه صورت ساعتي ، روزانة ، هفتگي و معمولاً ماهانه پرداخت مي شود، در صورتي كه مزد كارگر بر اساس تعداد توليد و بدون توجه به ساعات كاركد ( پارچه كاري ) محاسبه و پرداخت شود ، اصلاحاً آن را كارمزد مي گويند .
 نكته : دستمزد روزانه كارگر نبايد از حداقل دستمزد تعيين شده در قانون كمتر باشد .
 حداقل دستمزد :
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغيير ميباشد .
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغير مي‌باشد .
مادة 34- كلية‌دريافت هاي قانوني كه كارگر اعتبار قرار داد كار اعم از مزد و حقوق ، كمك عائله مندي ، هزينة مسكن ، خواربار ، اياب و ذهاب ، مزاياي غير نقدي ، پاداش افزايش توليد ، سود سالانه و  نظاير آنها دريافت مي نمايد را حق السعي مي‌نامند .
مادة 35- مزد عبارت است از وجوه نقدي و غير نقدي و يا مجموع آنها كه در قبال انجام كار به كارگر پرداخت مي شود .
 تبصرة 1- چنانچه مزد با ساعت انجام كار مرتبط باشد مزد ساعتي و درصورتي كه بر اساس ميزان انجام كار و يا محصول توليد شده كارمزد و چنانچه براساس محصول توليد شده يا ميزان كار در زمان معين باشد كارمزد ساعتي ناميده مي شود .
تبصرة 2- ضوابط و مزاياي مربوط به مزد ساعتي و كارمزد ساعتي ، و كارمزد مشاغل شمول موضوع اين ماده كه با پيشنهاد شوراي عالي كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسد تعيين مي گردد . حداكثر ساعت كار موضوع مادة فوق نبايد از حداكثر ساعت قانوني تجاوز نمايد .
مادة 36- مزد ثابت عبارت است از مجموعه مزد شغل و مزاياي پرداختني يا طبع شغل
تبصرة 1- در كارگاه هايي كه داراي طرح طبقه بندي و ارزيابي مشاغل نيستند منظور از مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل به مزايايي است كه بر حسب ماهيت شغل يا محيط كار .
تبصرة 2- در كارگاههايي كه طرح طبقه بندي مشاغل به مراحل اجرا درآمده است مزد گروه و پايه بامزد مبنا را تشكيل مي دهد .
تبصرة 3- مزاياي رفاهي و انگيزه اي از قبيل كمك هزينة مسكن خواربار و كمك عائله مندي ، پاداش افزايش توليد و سود سالانه جز و مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمي شود .
 مادة 37- مزد بايد در فواصل زماني مرتب روز و در غير تعطيل و ضمن ساعت به وجه نقدي رايج كشور با توافق طرفين به وسيلة چك ، به عهدة بانك و با رعايت شرايط ذيل پرداخت مي شود .
الف ) چنانچه بر اساس قرار داد با عرض كارگاه مبلغ مزد به صورت روزانه يا ساعتي تعيين شده باشد پرداخت آن بايد پس از محاسبه در پايان روز يا هفته 15 روز يك بار به نسبت ساعات كار و يا روزهاي كارگر صورت گيرد .
ب )‌در صورتي كه بر اساس قرارداد يا عرف كارگاه پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد اين پرداخت در آخر ماه صورت گيرد . در اين صورت مزد مذكور ،حقوق ناميده مي شود.
تبصره: در ماههاي 31 روز ، مزايا وحقوق بر اساس 31 روز محاسبه و به كارگر پرداخت مي شود .
مادة 38- براي انجام كار مساوي در شرايط مساوي و در يك كارگاه انجام مي گيرد بايد به زن و مرد مزد مساوي پرداخت شود .
تبعيض و تعيين ميزان سود براساس سن ، جنس ، نژاد و قوميت و اعتقادات سياسي و مذهبي ممنوع مي باشد .
مادة 39- مزد و مزاياي كارگراني كه بصورت نيمه وقت ياكمتر از ساعات قانوني تعيين شده به كار اشتغال دارند به نسبتي كار ساعات كار انجام يافت محاسبه و پرداخت مي شود .
مادة 40- در مواردي كه با توافق طرفين قسمتي از مزد به صورت غير نقدي پرداختي پرداخت شود بايد ارزش تعيين شده براي اين گونه پرداخت ها منصفانه ومعقول باشد.
 مادة41- شوراي عالي كار همه ساله موظف است ميزان حداقل مزد كارگران را براي مناطق مختلف كشور يا صنايع مختلف با توجه به معيارهاي ذيل تعيين نمايد .
1-    حداقل مزد كارگران با توجه به درصدي كه از طرف بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام مي شود .
2-    حداقل مزد بدون اينكه مشخصات جسمي و شغلي كارگران و ويژگي هاي كار محول شده را مورد توجه قرار دهد بايد به اندازة باشد تازندگي يك خانواده كه تعداد متوسط آنها توسط مراجع رسمي ذي صلاح اعلام مي شود را تأمين نمايد .
تبصره – كارفرمايان موظفند كه در ازاي كار در ساعت تعيين شده قانوني به هيچ كارگري كمتر از حداقل مزد تعيين شده جديد ننمايند ودر صورت تخلف ..ما به التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جديد مي باشد .
مادة 42- حداقل مزد موضوع مادة 41 اين قانون  منحصراً بايد به صورت نقدي پرداخت شود پرداخت هاي غير نقدي به هر صورت كه در قراردادها پيش بيني مي شود به عنوان پرداختي تلقي مي شود كه اضافه بر حداقل مزد است .
مادة 43 – كارگران كارمزد ، براي روزهاي جمعه و تعطيلات رسمي و مرخصي استحقاقي دريافت مزد را دارند و مأخذ محاسبة‌ميانگين كارمزد آنها در آن روزها ، كاركرد آخرين كاركرد ماه كار آنهاست . مبلغ پرداختي در هر حال نبايد كمتر از مزد قانوني باشد .
 ساعات كار عادي :
 ساعات كار عادي مدت زماني است كه كارگر نيرو و يا وقت خود را به منظور انجام كار در اختيار كارفرما قرار مي دهد .
به غير از مواردي كه در اين قانون مستثني شده است ساعات كار عادي كارگران در شبانه روز نبايد از 8 ساعت تجاوز كند وبه موجب تبصرة 1 ماده 51 قانون كار ، كارفرما با توافق كارگران نماينده يا نمايندگان قانوني آنها ميتوانند ساعت كار را در بعضي از روزهاي هفته كمتر از ميزان مقرر و در ديگر روزهاي اضافه براين ميزان تعيين كند به شرط آنكه مجموع ساعات كار هر هفته از 44ساعت تجاوز نكند .
ماده 52- در كارهاي سخت و زيان آور و زير زميني ساعات كار نبايد از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نمايد .
ساعات كار اضافي كاري :
 به كاري كه علاوه بر ساعات معمولي روزنامه و هفتگي انجام مي شود اضافه كاري گفته مي شود .
 مطابق مادة 59 قانون كار و تبصرة آن براي ارجاء كار اضافي در شرايط عادي به كارگر با شرايط ذيل مجاز خواهد بود .
 الف ) موافقت كارگر
ب) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت كار مادي
ج) عدم تجاوز مدت كار اضافي ، ارجاعي به كارگران از 4 ساعت در روز در روز مگر در موارد استثنايي و با توافق طرفين

د ) روز جمعه روز تعطيل هفتگي كارگران با استفاده از فرد مي باشد . كارگراني كه به هر عنوان روز جمعه كار كنند در مقابل عدم استفاده از تعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند كرد مطابق قانون كار از ساعت 6 بامداد تا ساعت 22 كار روز و از ساعت 22 تا 6 با مداد كار شب محسوب مي شود .
اگر قسمتي از كار در روز و قسمتي از كار در شب انجام شود ، كار مختلط محسوب مي گردد كه مطابق قانون ، به آن قسمت از كار كه در شب انجام مي شود 35% مزد ، ساعت كار عادي تعلق مي گيرد مشروط به اينكه كارگر نوبت كار نبا شد به موجب مادة 61 قانون كار ارجاع كار اضافه به كارگراني كه شبانه يا كارهاي خطرناك و سخت و زيان آور انجام مي دهند ممنوع است . به قسمتي از دستمزد ساعات اضافه كاري كه علاوه بر نرخ ساعات كار عادي به كارگران پرداخت مي شوند فوق العادة اضافه كاري مي گويند .
 مبلغ فوق العادة اضافه كاري با توجه به دلايل انجام آن يكي از حسابها بدهكار مي گردد .
الف ) به حساب كالاي در جريان ساخت
ب ) حساب سربار ساخت
ج) به حساب سربار اداري و تشكيلاتي و ياحساب سربار توزيع و فروش
چنانچه اضافه كاري به علت اضافه توليد انجام شود فوق العاده آن به حساب سربار كارخانه بدهكار مي گردد تا از طريق اين حساب به تمام محصولات توليد شده اعم از اينكه در ساعات عادي و يا ساعات اضافه كاري ساخته شده باشند به طور يكنواخت سرشكن  گردد .
براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العادة اضافه كاري به ازاي جمع دستمزد ساعات كار عادي و دستمزد عادي ساعات اضافه كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي جمع دستمزد و فوق العادة اضافه كاري حساب كنترل حقوق ودستمزد شبانه كار مي شود .
 حساب كنترل كالاي در جريان ساخت
 حساب كنترل سربار ساخت
 حسابت كنترل حقوق و دستمزد
 ثبت دستمزد عادي ودستمزد اضافه كاري
نوبت كاري و فوق العاده نوبت كاري
 در بسياري از واحدهاي توليدي به دلايل مختلف ، كارگران به صورت نوبتي كار مي كنند .

مادة 55- نوبت كاري عبارت است از كاري كه در طول ماه گردش داشته باشد به نحوي كه نوبت هاي آن در صبح يا عصر يا شب واقع شود .
علت استفاده از اين روش انگيزة اقتصادي مي باشد به اين معني كه كارفرمايان براي اينكه از دستگاههاي خود و سرمايه هاي خودي به طور دائم استفاده كنند كارگران را به چند دسته تقسيم مي كنند و هر دسته را در يك نوبت كاري يا شيفت كار مي‌گمارند كه اين امر باعث مي شود كه به نحوي از راكد ماندن سرمايه كاسته شود .به كارگري كه در طول ماه به طور نوبتي كار كند اگر نوبت كار او در صبح وعصر واقع شود .
10% و اگر نوبت كار او در صبح و و عصر و شب قرار گيرد 15% ودر صورتي كه نوبت كار در صبح و شب و ياعصر و شب باشد 5/22% علاوه بر دستمزد عادي به عنوان فوق العاده نوبت كاري پرداخت خواهد شد .
ساعات نوبت كاري ممكن است از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نمايد ليكن جمع ساعات كاري در 4 هفتة متوالي نبايد از 176 ساعت تجاوز نمايد . براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العاده نوبت كاري ، به ازاي دستمزد عادي نوبت كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل سربار ساخت بدهكار مي گردند درمقابل به ازاي جمع دستمزد و فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل حقوق و دستمزد بستانكار مي شود.
حساب كنترل كالاي در جريان ساخت
 حساب كنترل سربار ساخت
 حساب كنترل حقوق ودستمزد
ثبت دستمزد و فوق العاده نوبت كاري
شب كاري
 طبق مادة 52 قانون كار ، كارهايي كه زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 باشد را كار روز گويند و كارهايي كه از زمان 22 تا 6 صبح باشد را كار شب مي گويند و كارهايي كه بخشي از آن 6 ساعت در روز و بخشي در شب وارد شود را كار شب مي‌گويند .
اگر كارگر نوبت كارگر نباشد و ساعت كار او بين 22 تا 6 صبح باشد كار محسوب مي شود و به ساعات كار او 35% فوق العاده شب كاري علاوه بر ساعات كار عادي به وي تعلق مي گيرد .
نكته : طبق قانون كار ارجاع كار اضافي به كارگراني كه شب كار و يا شيفت شب وياكارهاي سخت و زيان آور را انجام مي دهند ممنوع است.
حقوق و مزاياي مستمر نقدي :
 مجموعه پرداخت هاي ماهانه و يا ساليانه كه معمولاً در ليست حقوق و مزايا ثبت يا پرداخت مي گردد شامل اقلام زير مي شود .
1-    حقوق ثابت
2-     مزاياي مستمر شغلي
3-    حق مقام
4-     حق اولاد
5-    حق مسكن
6-     حق اياب و ذهاب
7-    امرار معاش

8-    فوق العاده بدي آب و هوا ، محروميت از تسهيلات ، محل خدمت ، اشتغال خارج از مركز ، سختي شرايط محيط كار ، نوبت كاري كشيك ، حق جذب ، مزاياي ارزي اشتغال مأموران خارج از كشور ، مرزي
9-     فوق العادة كسر صندوق
10- فوق العادة تضمين صاحبان جمعان و ساير مزايا كه طبق مقررات استخدامي كارفرما  تحت عناويني غير از موارد فوق همراه با حقوق و مزاياي نقدي ماهانه به طور مستمر به اشخاص حقوق بگير پرداخت و يا تخصيص داده مي شود .
مزاياي مستمر غير نقدي :
 الف )‌استفاده از مسكن ، واگذاري از طرف كارفرما ، ( با اثاثه يا بدون اثاثه ) به استناد يا تبصرة ذيل مادة‌83 قانون ماليات هاي مستيم مبناي تقويم درآمدههاي غير نقدي مسكن با اثاثيه مبلغ 25% حقوق مزاياي مستمر نقدي ( به استناد مزاياي نقدي معاف كار موضوع ماده 91 ماليات ها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمندان كسر مي گردد .
ب ) استفاده از اتومبيل اختصاصي واگذاري از طرف كارفرما با راننده يا بدون راننده كه اتومبيل اختصاصي با راننده 10% و بدون راننده 15% حقوق و مزاياي مستمر نقدي ( به استثناي مزاياي نقدي معاف موضوع مادة 91 مالياتها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمند كسر مي شود .
ج) ساير مزاياي نقدي مستمر ( معادل تمام شده براي پرداخت كنندة حقوق ) از قبيل خواربار ؛ بن و ...
مزاياي نقدي غير مستمر به استناد قانون ماليات ها و قانون كار عبارتند از :
اضافه كاري ،فوق العاده ماموريت ، هزينه سفر ، پاداش انجام كار ، عيدي و پاداش آخر سال وجوه پرداختي بابت لباس كار و يا در اختيار گذاردن آنها ، پرداخت هايي بابت هزينة معالجه و درمان كاركنان ، باز خريد ، مرخصي ، پاداش بهره وري ، و ساير مزاياي غير مستمركه طبق مقررات استخدامي يا قانون كار از طرف كارفرما به كاركنان پرداخت و يا تخصيص داده مي شود
حق اولاد :
 حق اولاد معادل 3 برابر مزد روزانة كارگر ساده در مناطق مختلف براي هر فرزند در ماه پرداخت مي شود . حق اولاد حداكثر تا 3 فرزند بيمه شده پرداخت مي شود به شرط اينكه بيمه شده حداقل سابقة‌720 روز كار را داشته باشد .
سن فرزندان كارگر هم بايد كمتر از 18 سال باشد و يا به  تحصيل اشتغال داشته باشند و يا بر اثر بيماري و نقص عضو طبق گواهي كميسيونهاي پزشكي موضوع مادة 91 قانون كار و تأمين اجتماعي قادر به انجام كار نباشند .
حق خواربار و مسكن
 مبلغي است كه هر سال توسط هئيت دولت تعيين شده و براي افراد متأهل و مجرد متفاوت است . قابل ذكر است كه حقوق خواربار و مسكن مشمول بيمه و ماليات مي شود .
اياب و ذهاب :
 كارفرما در صورت دوري كارگر و عدم تهيه وسايل نقليه عمومي بايستي براي رفت و آمد كاركنان وسيله نقليه مناسب در نظر بگيرد و ياهزينة رفت و برگشت آنها را پرداخت نمايد .
عيدي و پاداش :
معمولاً‌ در پايان دورة‌مالي يا در پايان هر فصل به مناسبت هاي مختلف ، مبلغي به نام عيدي و پاداش به كارگران و كاركنان پرداخت مي شود .
حداقل مبلغ عيدي و پاداش كارگران ، معمولاً در پايان هر سال بر مبناي حقوق و دستمزد هيئت دولت تعيين مي گردد . اما هيئت مديره مي تواند مبلغي بيش از مبلغ حداقل تعيين شده به همين عنوان به كارگران بپردازد .
 از نظر حسابداري ، ثبت پاداش در حسابها به منظور تخصيص هزينه ها از اهميت ويژه اي برخوردار است . چنانچه مبلغ پاداشي سالانه در آخر ماه دوره مالي حساب هاي منعكس شود . بهاي تمام شده محصول در آن  زمان افزايش قابل توجهي خواهد يافت . به همين جهت بهتر است مبلغ پاداش را درطول دورة مالي به طور يكنواخت به محصولات دوره سرشكن نمود .لذا در ابتداي دوره مالي هنگام برآورد بودجه  دست مزد ، مبلغ پاداش سالانه نيز بر اساس تجربيات سال گذشته پيش بينين مي گردد سپس پاداش ماهانه را محاسبه و به حساب كنترل حقوق ودستمزد ، بدهكار و به حساب ذخيرة پاداش ، بستانكار مي نمايد .
حساب ذخيرة‌ پاداش
 ثبت پاداش ........ ماه به حساب ذخيرة‌پاداش
 پاداش كاركنان قسمتهاي مختلف بر حسب محل كارشان به حساب سربار ساخت ، سربار اداري و تشكيلاتي يا سربر توزيع و فروش منظور مي گردد . بنابراين زمان ثبت ليست حقوق و دستمزد حساب سربار ساخت سربار اداري و تشكيلاتي يا سربار توزيع و فروش معادل پاداش ماهانه ، بدهكار و حساب كنترل هزينة‌حقوق و دستمزد بستانكار مي گردد .
 حساب كنترل سربار ساخت
 حساب كنترل سربار اداري و تشكيلاتي
 حساب كنترل سربار توزيع وفروش
 حساب كنترل هزينة حقوق ودستمزد
ثبت تسهيم پادش ............. ماه در حسابها
 هنگام پرداخت تمام يا قسمتي از پاداش كاركنان، نحوة ثبت چنين است :
 حساب ذخيره پاداش
بانك(‌صندوق )
 ثبت پرداخت پاداش كاركنان
 مرخصي و انواع مرخصي ها:
روز جمعه روز تعطيل هفتگي با استفاده از مزد مي باشد و كارگراني كه با استفاده از تعطيل روز جمعه برسر كار بيايد 40% اضافه بر مزد فوق العاده مي گيرد .
1.    مرخصي استحقاقي
2.     مرخصي اداري حج
3.    مرخصي ساعتي
4.    مرخصي بدون حقوق
5.    مرخصي هاي مربوط به زندگي مخصوص
6.     مرخصي استعلاجي
7.     مرخصي بارداري و زايمان

 حساب كنترل حقوق و دستمزد
8.    مرخصي تحصيلي
1)    مرخصي استحقاقي :
 مرخصي است كه كارگر حق دارد با هماهنگي كارفرما برسركار حاضر نشود و حقوق دريافت كند تعداد روزهاي مرخصي استحقاقي در سال 26 روز مي باشد
2)    مرخصي براي حج واجب
يكي از فرضيه هاي واحب در دين اسلام فرضية حج واجب مي باشد كه هر كارگر مسلماني بايد اين فرضيه را به جا آورد .
هر كار گر مي تواند در تمام مدت طول كار خود مي تواند به مدت 1 ماه از مرخصي استحقاقي يا مرخصي بدون حقوق استفاده نمايد .
3)‌مرخصي ساعتي :
يكي از انواع مرخصي ها ، مرخصي ساعتيت مي باشد . اين مرخصي يكي از انواع مرخصي استحقاقي مي باشد با اين تفاوت كه در كمتر از يك روز مي باشد .
4)مرخصي بدون حقوق :

همانگونه كه از نام اين مرخصي پيداست اين مرخصي بدون حقوق ودستمزد بودن آن مي باشد كه حداكثر مدت مرخصي بدون حقوق و دستمزد 2 سال مي باش چنانچه مرخصي بدون حقوق از 2 سال تجاوز نمايد به حالت تعليق در مي آورد .
5)‌مرخصي مهاي مربوط به زندگي خصوصي
 در بعضي از مواقعي از زندگي مسائل و رويدادهايي پيش مي ايد كه كارگر مجبور به استفاده از مرخصي مي باشد . طبق قانون كار ، كارگر مي تواند در موارد زير از 3 روز مرخصي با حقوق و مزايا استفاده نمايد .
 الف ) ازدواج دائم
ب ) فوت همسر ، فرزند ، پدر و مادر
6) مرخصي استعلاجي :
 يكي از پيشامدهاي طبيعي زندگي هر فرد بيماري مي باشد كه در مواردي براي درمان نياز به استراحت دارد قانون كار به كارگر اجازه داده مي شود كه از مرخصي بدون حقوق مي باشد كه فقط مدت مرخصي جزء سوابق كارو بازنشستگي محسوب مي شود كه آن هم منوط به تأييد سازمان اجتماعي مي باشد .
 7)‌مرخصي بارداري و زايمان :
اين مرخصي مخصوص كارگران زن مي باشد مدت اين مرخصي جمعاً90 روز مي‌باشد كه حتي الامكان 45 روز از اين مرخصي پس از زايمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد .
8)مرخصي تحصيلي
 يكي ديگر از انواع مرخصي ها ، مرخصي تحصيلي مي باشد اين مرخصي از انواع مرخصي هاي بدون حقوق مي باشد با اين تفاوت كه بر خلاف ديگر مرخصي هاي بدون حقوق علاوه بر 2 سال اوليه بر 2 سال ديگر نيز قابل تمديد مي باشد .
 تعطيلات و مرخصي ها مطابق با قوانين كار وتأمين اجتماعي :
مادة 62 – روز جمعه تعطيلي هفتگي كارگران با استفاده از مزد مي باشد
 تبصرة 1- در امور مربوط به خدمات عمومي نظير اتوبوسراني و يا در كارگاه هايي كه بر حسب نوع يا ضرورت كار و يا توافق كار به طور مستمر روز ديگري براي تعطيلي تعيين مي شود همان روز حكم تعطيلي هفتگي خواهد بود و به هر حال تعطيلي يك روز معين در روز اجباري است و كارگراني كه به هر عنوان در روز جمعه كار كنند در مقابل عدم استفاده از روز تعطيلي جمعه 40% اضافه برمزد دريافت خواهند كرد .

تبصرة 2- در صورتي كه روزهاي كاركرد در هفته كمتر از 6 روز باشد مزد تعطيلي كاركرد معادل يك ، ششم مجموع مزد يا حقوق دريافتي وي در روزهاي كاركرد خواهد بود .
تبصره 3- كارگاههايي كه با انجام 5 روز كاركرد در هفته و 44 ساعت كار قانوني كارگر را نشان از دو روز تعطيل استفاده مي كنند مزد هر يك از دو روز تعطيل هفتگي برابر با مزد روزانه كارگران خواهد بود .
ماده 63- علاوه بر تعطيلات رسمي كشور روز كارگر ( 11 ارديبهشت ) جزو تعطيلات رسمي كارگران به حساب مي آيد .
 مادة 64- مرخصي استحقاقي كارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه جمعاً يك ماه مي باشد . ساير روزهاي تعطيل جزء ايام مرخصي محسوب نخواهد شد و براي كار كمتر از مرخصي مزبور به نسبت مدت كار انجام يافته محاسبه مي شود .
مادة 65- مرخصي سالانة كارگراني كه به كارهاي سخت و زيان آور اشتغال دارند 5 هفته مي باشد استفاده از اين مرخصي حتي الامكان در دونوبت و در پايان هر 6 ماه بصورت مي گيرد .
مادة 66- كارگر نميتواند بيش از 9 روز مرخصي سالانة خود را ذخيره نمايد .
 
مادة 67) هر كارگر حق دارد به منظور اداي فرضية حج در تمام مدت كار خويش فقط يك نوبت يك ماهه را به عنوان مرخصي استحقاقي يا مرخصي بدون حقوق استفاده نمايد .
 مادة 75- مرخصي كمتر از يك روز كار جزء مرخصي استحقاقي منظور مي شود ( مرخصي ساعتي )
ماده 71- در صورت فسخ قرارداد كار بازنشستگي و از كار افتادگي كلي كارگر و يا تعطيل كارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصي استحقاقي كارگر به وي و در صورت فوت او به ورثة او پرداخت مي شود .
 مادة 73- كلية كارگران در مورد موارد زير حق دارند با سه روز مرخصي با استفاده از مزد را دارند .
الف ) ازدواج دائم
ب ) فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان
 مادة 76- مرخصي بارداري و زايمان زن جمعاً90 روز است و حتي الامكان 45 روز از اين مرخصي بايد پس از زايمان مورد استفاده قرار گيرد براي زايمان توامان 14 روز به مدت مرخصي اضافه مي شود .
 بازنشستگي :
مشمولين اين قانون در صورت حائز بودن شرايط زير حق استفاده از مستمري بازنشستگي خواهد داشت
) حداقل 10 سال حق بيمه مقرر را قبل از تاريخ تقاضاي بازنشستگي پرداخته باشد .
2 ) سن مرد به 60 سال تمام و سن زن به 55 سال تمام رسيده باشد . كساني كه 30 سال تمام كار كرده و د رهر مورد حق بيمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتي كه سن مرد 50 سال وسن زن 45 سال تمام باشد مي توانند تقاضاي مستمري بازنشستگي نمايند .
 ميزان بازنشستگي عبارت از متوسط مزد ياحقوق بيمه شده ضربدر سنوات پرداخت حق بيمه مشروطه بر آنكه از متوسط مزد يا حقوق بيمه پرداخت گرديده ظرف آخرين دو سال پرداخت حقوق بيمه تقسيم بر 24
محاسبه و كسر حق بيمه (‌بازنشستگي ) در بخش غير دولتي
 حق بيمه هاي تأمين اجتماعي كارگران جمعاً معادل 30% حقوق و دستمزد ناخالص است كه 7% آن به وسيلة كارگر 20% توسط كارفرما ( حق بيمه ، سهم كارفرما )3% باقيمانده از سوي دولت تعيين مي شود به موجب قانون كاركناني كه حق بيمه تأمين اجتماعي خود را پرداخت نموده باشند از مزاياي قانوني بيمه استفاده خواهند داشت .
برخي از مزاياي تأمين اجتماعي عبارتند از :
مادة درماني و دريافت مستمري از كارافتادگي ، بازنشستگي و فوت حق بيمه سهم كارگر كه معادل 7% دستمزد ناخالص يكي از عوامل كسور دستمزد است .بايد هنگام تنظيم ليست توسط كارفرما از دستمزد كم و به حساب سازمان تأمين اجتماعي پرداخت حق بيمه تأمين اجتماعي سهم كارفرما معادل 20% دستمزد ناخالص است كه كارفرما بايد در هنگام تنظيم ليست علاوه بر7% دستمزد محاسبه نموده و همراه حق بيمه سهم كارگر به سازمان تأمين اجتماعي پرداخت نمايد .
 اين مبلغ كه جمع كسورات دستمزد محسوب نمي شود و به عنوان يكي از اقدام هزينه در گروه هزينة غير مستقيم ( سربار ) طبقه بندي مي شود .
 حق بيمه سهم دولت معادل 3% دستمزد ناخالص  است كه از سوي دولت از سازمان تأمين اجتماعي پرداخت مي گردد . كارفرما بايد حداكثر 1 ماه پس از تنظيم ليست 3% حقوق دستمزد كاركنان علاوه بر 20% به عنوان حقوق بيمة بيكاري محاسبه و به صندوق بيمة بيكاري واريز نمايند حقوق بيمة بيكاري نيز مانند حقوق بيمة اجتماعي سهم كارفرما يكي از اقلام هزينة ( سربار ) محسوب مي شود .
الف ) مزاياي نقدي مشمول كسر حق بيمه
1-    دستمزد و حقوق

2-    كارمزد و حق الزحمه
3-     حق المشاوره
4-     مزاياي نقدي ( فوق العاده شغل ، اضافه كاري ، شب كاري ، نوبت كاري ، خارج از مركز ، كارهاي سخت و زيان آور ،خواربار، مسكن به طور نقدي؛ اياب و ذهاب)
5-     مزد ايام تعطيل و مرخصي استحقاقي
6-    پاداشهاي غير مستمر بيشتر از 2 سال
7-    فوق العاده هاي ثابت ونظير آن
8-     مزاياي نقدي خارج ازمشمول قانوني ( خوراك ، پوشاك ، مسكن ؛ وسايل نقليه)
ب ) مزاياي نقدي غير مشمول بيمه
1.    باز خريد ايام مرخصي
2. كمك عائله مندي ( حق اولاد ) حداكثر تا ميزان پرداخت طبق مادة 86 قانون تأمين اجتماعي و مازاد آن مشمول كسر حق بيمه
 3. حق شير
4. پاداش نهضت سواد آموزي
5. حق التضمين
6. خسارت اخراج
7. مزاياي پايان كار
8. پاداش افزايش توليد
9. حق همسر
10.هزينه سفر و فوق العاده مأموريت
11. عيدي
 12. كمك هزينه مسكن وخواربار در ايام بيماري
 جهت محاسبه حق بيمه و بازنشستگي در سال 80 دستمزد حقوق ماهانة مشمول كسر حق بيمه از يك يا چند منبع مبلغ 2106450 ريال مي باشد
ما به التفاوت آن مشمول كسر بيمه نخواهد شد .
كسر حق بيمه در سازمان هاي دولتي:
جهت كسور به ازاي هر نفر 3726 ريال حداكثر تا 3 فرزند همراه با همسر و خود حقوق بگير و جمعاً پنج نفر چنان چه غير از افراد ذكر شده(فرزند چهارم به پدر و مادر تحت تكفل حقوق بگير) تحت پوشش شخص حقوق بگير قرار بگيرند بابت هريك از آنها 12420 ريال حق بيمه كسر خواهد شد.
مقررات مربوط به وجوه بازنشستگي كارمندان وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي »بيمه درماني» از مزاياي مستمر كاركنان يا كارمندان حقوق بگير به عنوان كسور بازنشستگي (85%) كرد به حساب سامان بازنشستگي تور خزانه واريز مي گردد.
طبق ماده 73 همان قانون درصدي از حقوق كارمندان وزارت خانه ها و مؤسسات خانگي نيز به عئنوان سهم كارفرما (75/12%) به حساب سازمان بازنشستگي واريز مي گردد. علاوه بر وجوه نقدي سوله در بودجه كل كشور مبلغ معيني اعتبار تحت عنوان كمك به صندوق بازنشستگي و موظفين منظور مي گردد.
نرخ محاسبه كسور بازنشستگي از مهرماه 79 از 5/8% به 9% در ماه افزايش يافته است.
منابع تأمين مالي تأمين پرداخت بازنشستگان و موظفين:
الف) 5/85% حقوق و مزاياي مستمر مستخدمين وزارت خانه ها و مؤسسات توليدي به عنوان سهم مستخدم
ب) 75/12% حقوق و مزاياي مستخدمي وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي به عنوان سهم كارفرما
ج) كمك دولت كه در بودجه سالانه منظور مي گردد كه اقدام فوق منابع مالي صندوق بازنشستگي منظور مي گردد و هزينه هاي مربوط به بازنشستگان از محل منابع فوق از طريق وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي پرداخت مي شود.
دستگاههاي اخير نمي توانند از منابع مالي فوق الذكر هزينه اي انجام دهند.
پرداخت وجوه بازنشستگي و موظفين و بازخريد خدمت:
در زمان صدور حكم بازنشستگي كاركنان وزارتخانه ها و مؤسسات دولتي كه در اجراي قانون استخدام كشوري توسط دستگاه هاي مذكور صورت مي گيرد تا با برقراري حقوق بازنشستگي آنان كه پس از انجام تشريفات قانوني توسط سازمان بازنشستگي صورت مي گيرد يك فاصله زماني وجود دارد. براي آنكه در اين مدت قسمتي از حقوق بازنشسته منظور شده معمولاً آخرين حقوق گروه مستخدم به عنوان علي الحساب پرداخت مي شود و پس از برقراري حقوق اصلي علي الحساب مورد بحث به حساب قطعي منظور مي شود.
قانون كار و تأمين اجتماعي:
در هر يك از موارد مذكور در مورد (تعطيلي كارگاه، در طول مرخصي تحصيلي، توقيف كارگر منتهي به محكوميت نگردد و ماده 19 در دوران حكومت نظام وظيفه چنانچه كارفرما پس از رفع حالت تعليق از پذيرفتن كارگر خودداري كند اين عمل از حكم اخراج غير قانوني محسوب مي گردد و كارگر حق دارد ظرف مدت 30 روز به هيئت تشخيص مراجعه نمايد(در صورتي كه كارگر عضو موجه داشته باشد) و هرگاه كارفركما نتواند ثابت كند كه نپذيرفتن كارگز مستند به دلايل موجه بوده است به تشخيص هيئت مزبور مكلف به بازگرداندن كارگر به محل كار و پرداخت حقوق و مزد وي از تاريخ مراجعه به كارگر مي باشد و اگر نتواند آنرا اثبات نمايد به ازاي هر ال سابقه كار 45 روزه آخرين فرد به وي پرداخت مي شود.
چنانچه كارگر بدون عضو موجه حداكثر 30 روز از حالت رفع تعليق آمادگي خود را براي انجام كار به كارفرما اعلام نكند و يا پس از مراجعه به استنكاف كارفرما، به هيئت تشخيص مراجعه ننمايد مستعفي شناخته مي شود كه در اين صورت كارگر مشمول اخذ حق سنوات به ازاي هر سال يك ماه آخرين حقوق خواهد بود.
چنانچه خاتمه كار به لحاظ از كار افتادگي كلي و يا بازنشستگي كارگر باشد كارفرما بايد براساس آخرين مزد كارگ به نسبت هر سال سابقه خدمت حقوقي به ميزان 30 روز مزد وي پرداخت نمايد اين وجه علاوه بر مستمري از كار افتادگي و يا بازنشستگي كارگر است كه توسط سازمان تأمين اجتماعي پرداخت مي شود.
قانون كار و تأمين اجتماعي:
اگر خاتمه قرارداد در نتيجه كاهش توانايي هاي جسمي و فكري ناشي از كار  كارگر باشد كارفرما مكلف است نه نسبت هر سال سابقه خدمت معادل 2 ماه آخرين حقوق به وي پرداخت نمايد.
عمليات دريافت و پرداخت وجوه بازنشستگي در سازمان هاي دولتي:
در هنگام پرداخت وجوه بازنشستگي طي درخواس خزانه وجوهي به حساب سازمان واريز مي گردد كه در زمان واريز ثبت زير انجام مي گيرد:
- بانك پرداخت بازنشستگي
- دريافت وجوه بازنشستگي
پس از دريافت وجوه از خزانه پرداخت بازنشستگي و در زمان بازخريدي كاركنان جهت پرداخت وصولي ازنشستگي دوران خدمت آنان به صورت زير ثبت مي گردد:
- پرداخت قطعي وجوه بازنشستگي
- بانك پرداخت بازنشستگي
در زمان پرداخت علي الحساب حقوق بازنشستگي قبل از صدور حكم بازنشستگي پرداخت به مستخدمين بازنشسته به صورت زير ثبت مي گردد:
- علي الحساب بازنشستگي
- بانك پرداخت بازنشستگي
عوامل محاسبه حق بازنشستگي (9% حقوق و مزايا):
1- حقوق مبنا (پايه)
2- فوق العاده شغل
3- حق تخصص
- فوق العاده شرايط كار
5- افزايش سنوات
6- فوق العاده جذب شاغل
7- فوق العاده كاركنان برجسته
8- حق روستا
9- حق مسئوليت مديران
10- حق جذب مديران
11- فوق العاده مديران
دفترداران و عوامل خدمت در نوبت دوم(در واحدهاي آموزشي، آموزش و پرورش) در سازمان هاي دولتي چنانچه كارمندي بيش از 30 سال مشغول به انجام وظيفه باشد سال هاي مازاد بر 30 سال خدمت حقوق و مزاياي آن مشمول كسر بازنشستگي نخواهد بود.